سفرنامه کشور آدربایجان : بخش اول
دغدغه های اولین سفر : تلاش برای رسیدن به رویاها
سال 1376 که دیپلم گرفتم ، به دلیل یک سری مشکلات که مهمترین آنها چند ماه سن بالاتر بود ، باید ابتدا سرباز میشدم و بعد ادامه تحصیل میدادم . چون نیمه دوم سال به دنیا آمده بودم ، مجبور بودم مدرسه را دیرتر شروع کنم ، آن هم فقط به خاطر چهار ماه . هنوز آن روز که مسئول ثبت نام نگاهم کرد و گفت : ثبت نام نمی کنیم را خوب یادم است . شاید با این تصمیم سرنوشت زندگی من عوض شد ، و اگر زودتر مدرسه را زودتر شروع میکردم امروز داستان زندگی ام متفاوت بود . شاید اگر همان سال دانشگاه میرفتم ، من هم امروز مهندسی بودم که غرق در کارش بود و فرصت سفر نداشت ( البته بعدها از رشته عمران فارغ التحصیل شدم و اتفاق خاصی برایم نیفتاد ) شاید هم همین که هستم میشدم . زندگی پر است از این دو راهی ها که همیشه یک راهش را رفته ایم و می دانیم چطور است و راه دیگر همیشه مجهول می ماند .
تمام سختی خشم شب ها و میدان موانع دوران آموزشی را فقط به دو امید تحمل کردم . رفتن به دانشگاه و گرفتن پاسپورت و شروع سفر .
شب های سرد زمستان بالای برجک که از شدت سرما به زمین و زمان ناسزا میگفتم هم ، فقط به این فکر بودم که روزی کنار سواحل استوایی در گرما دراز میکشم و نارگیل به دست به این روزهای سخت میگویم دیدی توانستم .یادم است روزی که کارت پایان خدمتم را گرفتم از خوشحالی دور پادگان می دویدم و میگفتم حالا نوبت لحظه های خوب است .
گام اول عملی شد ، دانشگاه رفتم و سفرهای داخل ایران را شروع کردم . برای پس انداز هزینه سفر مغازه دار شدم و کماکان در انتظار سفر به کشورهای دیگر . دانشگاه هم تمام شد و وقتی مدرک را گرفتم ، به این نتیجه رسیدم که این راهی نیست که میخواهم در زندگی دنبال کنم . پس نوبت شروع راه دوم بود ، شروع سفرهای خارجی .در ابتدا قصدم این بود در کنار سفرهای داخل ایران حداقل یک سفر به کشورهای دیگر هم داشته باشم . ولی امروز سفر کردن دیگر جزیی از زندگی ام نیست ، سفر شده تمام زندگی من .
بالاخره روز موعود رسید ، یک روز در شهریور سال 1385 مغازه را بستم و به پلیس بعلاوه 10 رفتم؛ فرم ها و مدارک را تکمیل کردم و منتظر شدم تا پاسپورتم برسد .
اولین کشور کجا باشد ؟ چطور بروم ؟ چطور همسفر پیدا کنم ؟ تمام این سوالات یکی یکی در ذهنم می آمد و جوابی نداشتم . ولی مصمم بودم که در چند ماه آینده سفر اولم اتفاق می افتد .تحقیق ها شروع شد ، همسفر پیدا شد و مقصد هم مشخص شد . قرعه به نام کشور آذربایجان افتاد . شاید به خاطر نزدیک بودنش به ایران و شاید به خاطر اینکه تقریبا زبان شان را می فهمیدم .
ویزا را هم به راحتی گرفتم پاسپورت ها را به یک آژانس مسافرتی دادیم و در زمان کوتاهی ویزا رسید . نه عکسی ، نه برگه ای ، فقط یک مهر داخل یکی از صفحه های پاسپورت ، صفحه شماره 9 پاسپورت شد خط شروع .
روز هفتم فروردین چمدان را بستیم و به راه افتادیم . نه با اتوبوس ،نه قطار و هواپیما . با آژانس تا دم مرز ، کرایه هم شد حدود 30 هزار تومان که تقسیم به دو میشد نفری 15 هزار تومان . قیمت دلار هم حدود 900 تومان بود . الان که به گذشته فکر میکنم ، با اینکه فقط شانزده سال گذشته ولی قیمت ها خیلی تغییر کرده .صبح روز بعد به آستارا رسیدیم .
اولین کار چنج کردن پول بود و این شد اولین شوک سفر . باور کردنی نبود که مانات آذربایجان از دلار با ارزش تر باشد . و جالب تر اینکه آنها هم مثل ما یک واحد پول خیالی دارند . ایران واحد پولش ریال است و همه از تومان استفاده میکنند . آذربایجان هم واحد پولش مانات است و واحد پولی به نام شیروان دارند که باعث میشود ، قیمت هایی که با مانات در ذهن است دو برابر شود .
از مرز ایران به راحتی گذشتیم و بالاخره قدم به آنسوی مرزها گذاشتم . تمام مشکلات این چند سال مثل یک فلش بکِ چند ثانیه ای در ذهنم آمد و رفت .خوش آمد گویی مامورین فاسد مرزی آذربایجان هم جالب بود .یک راهرو بزرگ و در اطرافش چند اتاق . وارد هر اتاقی می شدیم ، فرقی نمیکرد برای مهر یا بازدید وسایل باشد ، به فارسی می گفتند یک خمینی یا دو خمینی بده .
هزار تومن ،که در آن زمان پول باارزشی هم بود باید به عنوان رشوه می دادیم و رد میشدیم . موقع خروج از آخرین در ، وقتی من زودتر از دوستم از اتاق خارج شدم ، درجه داری به سمتم آمد و گفت نامت چیست ؟ گفتم مهدی و رفت . وقتی داشتیم از دَر مرز خارج می شدیم ، یکی صدایم زد ، مهدی ! تعجب کردم برگشتم و دیدم همان درجه دار است گفت 2 خمینی من را ندادی . همه پولی که پرداخت کردیم پول زور بود ولی واژه مناسب برای این آخری که هیچ منطقی هم نداشت خفت گیری بود .
این پول زوری که تک تکشان گرفتند و من چاره جز پرداختش نداشتم ، شد خوش آمد گویی به کشور آذربایجان . وقتی از در خارج شدیم دوستم گفت وقتی اسمت را صدا کردند از تعجب خشکم زد ، با خودم گفتم نیامده چقدر معروف شدی .
البته این قضیه رشوه چند بار دیگر هم در شهر تکرار شد و آنجا چون مجبور نبودم و کاری خلاف قانون هم انجام نداده بودم امتنا کردم . اوضاع امروز را نمی دانم ولی در آن زمان تمام کسانی که به باکو سفر کرده بودند تجربه مشابه داشتند و اوضاع کسانی که با ماشین رفته بودند بدتر بود چون افسرها در طول مسیر در کمین شماره های ایرانی هستند برای رشوه . خلاصه از آستارای ایران وارد آستارای آذربایجان شدیم تفاوت که زیاد بود و آستارای آن طرف مرز ، بیشتر شبیه یک روستا بود تا شهر . در آن طرف مرز ماشین ها منتظر بودند تا مسافران ایرانی را مستقیم به باکو ، پایتخت آذربایجان ببرند .این قسمت سفر جذاب بود ، تاکسی ها دیگر پیکان و ماشین های قدیمی نبودند . مرسدس ، ماشین لاکچری ایران ، اینجا تاکسی بود .
خطاب ها هم در آذربایجان "گاگاش" میشود که همان گارداش ترکی است با کمی تغییر . این کلمه را در مرز زیاد شنیدم . سوار بر مرسدس شدیم و راننده که اسمش یادم نیست ولی لقبش معلم بود به سمت باکو حرکت کرد . در آذربایجان برای احترام به اشخاص به انتهای اسمشان یک معلم اضافه میکنند .
